مقدمه
یکی از بزرگترین ترس‌های بسیاری از افراد، شنیدن کلمه “سرطان” است. افرادی که با تشخیص سرطان سینه مواجه می شوند، ممکن است از شنیدن این خبر شوکه شوند. با این حال، بعد از تشخیص سرطان، دریافت اطلاعات درست، آگاهی از بیماری و فرآیند کنار آمدن با آن بسیار مهم است. بعد از تشخیص سرطان سینه، دریافت اطلاعات به بیمار کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را بر اساس شرایط خود در روزهای آینده بگیرد.
در این مطلب، برخی اصطلاحات پزشکی که ممکن است پزشک هنگام صحبت درباره بیماری، تشخیص یا درمان سرطان سینه به کار ببرد، توضیح داده شده است.
بافت سینه Top of Form
پستان از بافت‌های متنوعی تشکیل شده است که از بافت چرب تا بافت متراکم متغیر است. در داخل این بافت‌ها، یک شبکه از لوب‌ها قرار دارد که از ساختارهای کوچکی به نام لوبول‌ها تشکیل شده‌اند و غدد شیر را در خود جای داده‌اند. لوله‌های ریزی غده‌ها، لوبول‌ها و لوب‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند و شیر را از لوب‌ها به نوک پستان منتقل می‌کنند. نوک پستان در وسط یک هاله که ناحیه تیره‌تری است و نوک پستان را احاطه کرده است، قرار دارد. عروق خونی و لنفاوی نیز در سراسر پستان جریان دارند. خون، سلول‌ها را تغذیه می‌کند و سیستم لنفاوی، مواد زائد بدن را تخلیه می‌کند. عروق لنفاوی به گره‌های لنفاوی که اندام‌های کوچکی به شکل لوبیا هستند، متصل می‌شوند و به مقابله با عفونت کمک می‌کنند.
سرطان سینه شایع‌ترین نوع سرطان در زنان است (به جز سرطان پوست)، اما مردان نیز می‌توانند تشخیص داده شوند.
ایجاد سرطان سینه
سرطان سینه زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های سالم در سینه به شکلی بی‌کنترل، رشد می‌کنند و توده‌ای به نام تومور تشکیل می‌دهند. تومور می‌تواند بدخیم یا خوش‌خیم باشد. تومور سرطانی بدخیم به دیگر قسمت‌های بدن گسترش می یابد. تومور خوش‌خیم می‌تواند رشد کند، اما به دیگر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابد و به نادر است که تهدید کننده زندگی باشد.
انواع سرطان سینه
سرطان سینه می‌تواند تهاجمی یا غیرتهاجمی باشد. سرطان سینه تهاجمی، به بافت‌های اطراف گسترش می‌یابد. سرطان سینه غیرتهاجمی فراتر از مجاری شیر یا لوبول‌ها در سینه گسترش نمی‌یابد. بیشتر سرطان‌های سینه از مجاری شروع می‌شوند که به آن کارسینوم داکتال گفته می‌شود، یا از لوبول‌ها که به آن کارسینوم لوبولار گفته می‌شود. تشخیص این موضوع با پزشک متخصص پاتولوژیست می باشد.
اگر بیماری از مجرا یا لوبول به بافت اطراف گسترش یابد، به آن کارسینوم داکتال یا لوبولار تهاجمی یا نفوذی گفته می‌شود. سرطانی که فقط در مجرا یا لوبول قرار دارد، به آن “در محل” گفته می‌شود و غیرتهاجمی است.
گسترش سرطان سینه
همانطور که تومور سرطانی سینه رشد می‌کند، سلول‌های سرطانی ممکن است از آن جدا شده و از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به دیگر قسمت‌های بدن منتقل شوند. در طی این فرایند، که به آن متاستاز می‌گویند، سلول‌های سرطانی می‌توانند در مکان‌های جدیدی در بدن رشد و توسعه یابند. یکی از اولین مکان‌هایی که سرطان سینه معمولاً به آن گسترش می‌یابد، گره‌های لنفاوی است که در زیر بغل، در گردن، زیر استخوان سینه یا بالای ترقوه قرار دارند.
سرطان سینه همچنین می‌تواند از سینه به دورترین قسمت‌های بدن مانند استخوان‌ها، ریه‌ها و کبد گسترش یابد. کمتر اتفاق می‌افتد که سرطان سینه به مغز گسترش یابد. سرطان سینه‌ای که به مکان دوردستی در بدن گسترش یافته باشد به عنوان سرطان سینه مرحله IV یا متاستاتیک شناخته می‌شود. با این حال، حتی اگر سرطان گسترش یافته باشد، همچنان بر اساس محلی که از آن شروع شده نامگذاری می‌شود. به عنوان مثال، اگر سرطان سینه به ریه‌ها گسترش یابد، به آن سرطان سینه متاستاتیک گفته می‌شود، نه سرطان ریه. صرف نظر از اینکه سرطان گسترش یافته باشد یا تا چه حد گسترش یافته باشد، سرطان سینه قابل درمان و یا مدیریت است.
ژنتیک و سرطان سینه
اگرچه اکثر زنانی که به سرطان سینه مبتلا می‌شوند، عامل خطر شناخته‌شده و سابقه خانوادگی سرطان سینه ندارند، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از سرطان‌های سینه زمانی رخ می‌دهند که تغییرات ژنتیکی، به نام جهش‌ها، در خانواده‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند. اگر سایر بستگان نزدیک به سرطان سینه، تخمدان یا سایر انواع سرطان‌ها، به ویژه قبل از سن ۵۰ سالگی، مبتلا شده باشند، خطر ابتلا به سرطان سینه در یک خانواده وجود دارد. اگر دو نفر از بستگان درجه یک به سرطان سینه مبتلا شده باشند، خطر ابتلا آن فرد، پنج برابر بیشتر از میانگین خطر است.
چندین ژن با افزایش خطر سرطان سینه مرتبط هستند، اما دو تا از آنها به نام های BRCA1 و BRCA2 شایع تر هستند. جهش در هر یک از این ژن‌ها خطر ابتلا به سرطان سینه و یا تخمدان و همچنین انواع دیگر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. مردانی که این جهش‌های ژنی را به ارث می‌برند نیز از نظر ابتلا به سرطان سینه و همچنین سرطان پروستات در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
تشخیص سرطان
فرایند تشخیص سرطان سینه معمولاً زمانی آغاز می‌شود که فرد مبتلا یا پزشک، وجود ناهنجاری در سینه را هنگام معاینه بالینی یا خودآزمایی کشف کنند، یا زمانی که یک توده یا لکه‌های ریز کلسیم در غربالگری ماموگرافی ظاهر شوند. پس از آن، پزشک با استفاده از آزمایش و سایر روش‌ها تعیین می کند که آیا توده سرطانی است یا خیر. در صورت سرطانی بودن توده ، پزشک بررسی کند که آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر.
لازم است بدانید هر آزمایشی برای هر فردی مناسب نیست. پزشک ممکن است عواملی مانند سن بیمار، وضعیت پزشکی، نشانه‌ها و علائم، و نتایج آزمایشات قبلی را برای انجام روش تشخیصی در نظر بگیرد.
آزمایش‌های تصویربرداری
- ماموگرافی تشخیصی
ماموگرافی، نوعی اشعه ایکس است که برای مشاهده سینه طراحی شده است. فیلم‌های اشعه ایکس تولید شده توسط ماموگرافی، که به آنها ماموگرام گفته می‌شود، به پزشکان کمک می‌کنند تا تومورهای کوچک یا ناهنجاری‌ها در سینه را پیدا کنند. ماموگرافی تشخیصی مشابه ماموگرافی غربالگری است به جز اینکه تصاویر بیشتری گرفته می‌شود و اغلب زمانی استفاده می‌شود که فرد نشانه‌هایی مانند ترشح نوک پستان یا توده جدیدی را تجربه می‌کند. همچنین اگر چیزی مشکوک در ماموگرافی غربالگری یافت شود، ممکن است ماموگرافی تشخیصی استفاده شود. نسخه سه بعدی ماموگرافی به نام توموسنتز دیجیتال سینه نیز ممکن است برای غربالگری سرطان سینه، به ویژه برای افرادی که سینه‌های متراکم دارند، استفاده شود.
- سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از بافت سینه استفاده می‌کند. سونوگرافی می‌تواند بین یک توده جامد، که ممکن است سرطان باشد، و یک کیست پر از مایع، که معمولاً سرطان نیست، تمایز قائل شود.
- تصویربرداری پرتو مغناطیسی (MRI)
برای تولید تصاویر دقیق بدن در MRI از میدان‌های مغناطیسی استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از MRI برای اندازه‌گیری اندازه تومور استفاده نمود. یک رنگ خاص به نام ماده حاجب قبل از اسکن، به ورید بیمار تزریق می‌شود تا به ایجاد تصویر واضح‌تری از سرطان احتمالی کمک کن.
ممکن است پس از تشخیص سرطان سینه، برای بررسی سینه دیگر از نظر احتمال ابتلا به سرطان یا برای فهمیدن میزان رشد بیماری در سراسر سینه، از MRI استفاده شود. همچنین ممکن است قبل از عمل جراحی برای مشخص کردن اینکه آیا شیمی‌درمانی در کوچک کردن تومور موثر بوده یا نه از MRI استفاده شود.
بیوپسی
بیوپسی، برداشتن مقدار کمی از بافت برای بررسی و مشاهده بافت زیر میکروسکوپ است. سایر آزمایش‌ها ممکن است نشان دهند که سرطان وجود دارد، اما تنها بیوپسی می‌تواند تشخیص قطعی ارائه دهد. انواع مختلفی از بیوپسی‌ها وجود دارند که بر اساس تکنیک و یا اندازه سوزن مورد استفاده برای جمع‌آوری نمونه بافت طبقه‌بندی می‌شوند.
- بیوپسی با سوزن ظریف
در این نوع بیوپسی از یک سوزن نازک برای برداشتن نمونه کوچکی از سلول‌ها از یک توده مشکوک استفاده می‌کند.
- بیوپسی با سوزن اصلی
در این روش از یک سوزن ضخیم‌تر برای برداشتن نمونه بزرگتری از بافت استفاده می‌شود. معمولاً تکنیک بیوپسی برای مشخص کردن اینکه آیا ناهنجاری کشف شده در طی یک معاینه فیزیکی یا در یک آزمایش تصویربرداری سرطان است یا نه، ترجیح داده می شود. بیوپسی با کمک خلاء چندین هسته بزرگ از بافت را برمی‌دارد. از داروهای بی‌حسی موضعی، برای کاهش درد و ناراحتی فرد در طول بیوپسی استفاده می‌شود.
- بیوپسی تحت هدایت تصویربرداری
این آزمایش زمانی انجام می‌شود که نمی‌توان به صورت مشخص، توده را احساس کرد، اما یک ناهنجاری در آزمایش تصویربرداری، مانند ماموگرافی، دیده می‌شود. بیوپسی تحت هدایت تصویربرداری، می‌تواند با استفاده از سوزن ظریف، سوزن اصلی، یا سوزن کمکی خلاء انجام شود، بسته به مقدار بافتی که نیاز به برداشتن دارد. در طول روش، سوزن با کمک یک تکنیک تصویربرداری، مانند ماموگرافی، سونوگرافی، یا MRI به بهترین مکان هدایت می‌شود. بیوپسی استریوتاکتیک با استفاده از ماموگرافی برای کمک به هدایت سوزن انجام می‌شود. ممکن است یک کلیپ فلزی کوچک در سینه قرار داده شود تا محل نمونه بیوپسی را در صورتی که بافت سرطانی باشد و نیاز به جراحی بیشتر باشد، علامت‌گذاری کند. این کلیپ معمولاً از تیتانیوم است تا مشکلی در آزمایش‌های تصویربرداری آینده ایجاد نکند، اما قبل از انجام هرگونه آزمایش یا اسکن اضافی، لازم است با پزشک مشورت شود.
- بیوپسی جراحی
در این نوع بیوپسی، بیشترین مقدار بافت برداشته می شود. بیوپسی جراحی یا «برشی» است که بخشی از توده برداشته می شود یا «برداشت کامل» که کل توده برداشته می شود. به دلیل اینکه بهتر است جراحی پس از تشخیص سرطان انجام شود، بیوپسی جراحی معمولاً روش توصیه‌شده برای تشخیص سرطان سینه نمی باشد. معمولاً توصیه می‌شود بیوپسی‌های غیرجراحی اصلی برای تشخیص سرطان سینه استفاده شوند. این به این معناست که فقط یک عمل جراحی لازم است تا تومور را برداشته و نمونه‌هایی از گره‌های لنفاوی را بردارند.
بررسی بافت
پس از بیوپسی، متخصص پاتولوژیست با دقت زیادی بافت برداشته شده را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. بر اساس این معاینه، پاتولوژیست می‌تواند تعیین کند که سرطان از کدام ناحیه سینه شروع شده است (داکتال یا لوبولار)، آیا تومور از این ناحیه گسترش یافته است (تهاجمی یا در محل)، و سلول‌های سرطانی از سلول‌های سالم سینه چقدر متفاوت هستند (درجه). اگر تومور برداشته شده باشد، بافت سالم اطراف لبه‌های تومور، که به آن حاشیه گفته می‌شود، نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا سلول‌های سرطانی وجود دارند و فاصله آنها از تومور، که به عنوان عرض حاشیه شناخته می‌شود، اندازه‌گیری شود.
آزمایشات تشخیصی
آزمایشات اضافی بر روی نمونه تومور برداشته شده در طی بیوپسی انجام خواهد شد. این کار برای شناسایی ژن‌های خاص، پروتئین‌ها و سایر عوامل منحصر به فرد تومور شما انجام می‌شود. آزمایش‌های استاندارد مورد استفاده برای ارزیابی بیشتر سرطان سینه تهاجمی شامل آزمایش‌های گیرنده استروژن (ER)، گیرنده پروژسترون (PR)، و HER2 است.
وضعیت ER و PR
حدود ۶۰٪ تا ۷۵٪ از سرطان‌های سینه دارای گیرنده‌های استروژن و یا پروژسترون هستند. سلول‌های سرطان سینه با این گیرنده‌ها برای رشد به هورمون‌های استروژن و/یا پروژسترون وابسته هستند. وجود این گیرنده‌ها به تعیین خطر بازگشت سرطان پس از درمان و نوع درمانی که احتمالاً این خطر را کاهش می‌دهد کمک می‌کند. به طور کلی، درمان هورمونی برای سرطان‌های مثبت ER و یا PR که به آنها سرطان‌های مثبت گیرنده هورمونی نیز گفته می‌شود، خوب عمل می‌کند.
وضعیت HER2
حدود ۲۰٪ تا ۲۵٪ از سرطان‌های سینه نسخه‌های بیشتری از یک ژن به نام گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی انسانی ۲ (HER2) دارند. از آنجا که این ژن یک پروتئین تولید می‌کند که رشد سلول‌های تومور را تغذیه می‌کند، سرطان‌های مثبت HER2 ممکن است سریع‌تر رشد کنند. وضعیت HER2 تومور همچنین در تعیین اینکه آیا داروهایی که HER2 را هدف قرار می‌دهند می‌توانند به درمان سرطان کمک کنند، موثر باشند. حدود ۵۰٪ از تومورهای مثبت HER2 همچنین دارای گیرنده‌های هورمونی هستند، بنابراین افراد مبتلا به سرطان سینه می‌توانند از هر دو نوع درمان سود ببرند.
سه‌گانه منفی
اگر تومور بیانگر ER، PR، یا HER2 نباشد، به آن تومور “سه‌گانه منفی” گفته می‌شود. سرطان سینه سه‌گانه منفی حدود ۱۵٪ از سرطان‌های سینه تهاجمی را تشکیل می‌دهد. سرطان سینه سه‌گانه منفی ممکن است در بین بیماران جوان‌تر، به ویژه زنان جوان سیاه‌پوست، شایع‌تر باشد. سرطان سه‌گانه منفی همچنین در افرادی که دارای جهش در ژن BRCA1 هستند، شایع‌تر است. کارشناسان توصیه می‌کنند که همه افراد زیر ۶۰ سال با سرطان سینه سه‌گانه منفی برای جهش‌های ژن BRCA آزمایش شوند.
آزمون‌های ژنومیکی تومور
گاهی از آزمون‌های ژنومیکی تومور که به زیست‌شناسی یک تومور نگاه می‌کنند، استفاده می‌شود تا بیشتر درباره سرطان سینه بفهمیم، به‌ویژه اگر سرطان به بخش‌های دیگری از بدن گسترش نیافته باشد. این آزمون‌ها می‌توانند به انتخاب موثرترین نوع درمان کمک کنند، خطر بازگشت بیماری را پیش‌بینی کنند، و از عوارض جانبی احتمالی درمانی که احتمالاً به خوبی کار نمی‌کند، جلوگیری کنند.
آزمون‌های ژنومیکی همچنین ممکن است برای بررسی تغییرات در تومور به پزشکان کمک کنند تا بفهمند چه چیزی باعث رشد سرطان فردی می‌شود. این انواع آزمون‌ها معمولاً برای سرطان های فراگیر و نه برای سرطان های مرحله اولیه استفاده می‌شوند.
درجه‌ها
پزشکان ممکن است وقتی درباره سرطان سینه صحبت می‌کنند از عبارت “درجه” استفاده کنند. درجه نشان می‌دهد که سلول‌های سرطانی وقتی زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شوند، چقدر شبیه سلول‌های سالم به نظر می‌رسند. دانستن درجه سرطان ممکن است به پزشک کمک کند تا سرعت گسترش سرطان را پیش‌بینی کند. اگر سرطان به شکلی مشابه با بافت سالم به نظر برسد و شامل گروه‌های سلولی متفاوت باشد، آن را تومور تمایز یافته یا تومور درجه کم می‌نامند. اگر بافت‌های سرطانی بسیار متفاوت از بافت سالم به نظر برسند، آن را تومور کم تمایز یافته یا تومور درجه بالا می‌نامند. به طور کلی، هر چه درجه تومور پایین‌تر باشد، پیش‌بینی بهتری خواهد داشت.
- GX نمی‌توان ارزیابی کرد؛ نا مشخص
- G1 شبیه بافت سالم سینه، تمایز یافته، درجه پایین
- G2 هنوز برخی ویژگی‌های بافت سالم سینه را دارد، متوسط تمایز یافته، درجه میانی
- G3 بسیار متفاوت از بافت سالم سینه، کم تمایز یافته، درجه بالا
مراحل
افراد مبتلا به سرطان سینه معمولاً همراه با تشخیص بیماری، مرحله آن را دریافت می‌کنند. مرحله راهی برای توصیف این است که سرطان در چه وضعیتی قرار دارد، آیا گسترش یافته و کجا گسترش یافته است؟ آیا بر سایر بخش‌های بدن تأثیر گذاشته است یا نه. پزشکان از آزمون‌های تشخیصی برای ارزیابی مرحله سرطان استفاده می‌کنند، بنابراین اطلاعات مربوط به مرحله ممکن است تا زمانی که تمام آزمون‌ها به پایان برسند در دسترس نباشد. دانستن مرحله بیماری به پزشک شما کمک خواهد کرد تا تصمیم بگیرد که کدام برنامه درمانی موثرتر خواهد بود.
پزشکان مرحله سرطان سینه را با استفاده از اعداد صفر (۰) تا چهار (IV اعداد رومی I تا IV) تعیین می‌کنند. پزشکان ممکن است به سرطان مرحله I و مرحله IIA را “مرحله اولیه” و به مرحله IIB و مرحله III را “پیشرفته در محل” بگویند. مرحله IV به سرطان سینه پراکنده گفته می‌شود. این توصیف بر اساس مرحله پاتولوژیک یا آناتومیک است. همچنین یک مرحله پیش‌بینی وجود دارد که وضعیت ER و PR، وضعیت HER2، درجه و نتایج آنکوتایپ را در نظر می‌گیرد که بیشتر احتمال بازگشت سرطان پس از درمان توصیه شده را نشان می‌دهد.
مرحله ۰ بیماری فقط در لوله‌های سینه است و به بافت سینه اطراف گسترش نیافته است. این همچنین به عنوان سرطان غیر تهاجمی نامیده می‌شود.
مرحله IA. تومور کوچک و تهاجمی است، اما به لنفاوی‌های زیر بغل گسترش نیافته است.
مرحله IB. تعداد کمی از سلول‌های سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته‌اند و خوشه‌های کوچکی با اندازه‌ای بیشتر از 0.2 میلیمتر (mm) اما کوچک‌تر از 2 میلیمتر (mm) شکل گرفته‌اند. یا اثباتی از تومور در سینه نیست، یا تومور در سینه 20 میلیمتر یا کوچک‌تر است.
مرحله IIA. سرطان دارای یکی از ویژگی‌های زیر است:
- اثباتی از تومور در سینه نیست، اما سرطان در ۱ تا ۳ لنفاوی زیر بغل وجود دارد.
- تومور 20 میلیمتر یا کوچک‌تر است و به ۱ تا ۳ لنفاوی زیر بغل گسترش یافته است.
- تومور بین 20 میلیمتر و 50 میلیمتر است و به لنفاوی‌های زیر بغل گسترش نیافته است.
مرحله IIB. سرطان یکی از ویژگی‌های زیر را داراست:
- تومور بین 20 میلیمتر و 50 میلیمتر است و به ۱ تا ۳ لنفاوی زیر بغل گسترش یافته است.
- تومور بزرگتر از 50 میلیمتر است، اما به لنفاوی‌های زیر بغل گسترش نیافته است.
مرحله IIIA. تومور ممکن است هر اندازه‌ای داشته باشد، اما به ۴ تا ۹ لنفاوی زیر بغل یا به لنفاوی‌های تراونده شیر در پستان در گسترش یافته باشد. بر اساس آزمون‌های تصویربرداری به بخش‌های دیگری از بدن گسترش نیافته است. مرحله IIIA همچنین می‌تواند توموری با اندازه بیشتر از 50 میلیمتر که به ۱ تا ۳ لنفاوی گسترش یافته است را توصیف کند.
مرحله IIIB. سرطان به دیوار سینه گسترش یافته است، تورم یا زخم سینه ایجاد کرده است یا به عنوان سرطان سینه التهابی تشخیص داده شده است. ممکن است به لنفاوی‌های زیر بغل یا لنفاوی‌های تراونده شیر در پستان در زیر بغل گسترش یافته یا نشده باشد. بر اساس آزمون‌های تصویربرداری به بخش‌های دیگری از بدن گسترش نیافته است.
مرحله IIIC. تومور می‌تواند هر اندازه‌ای داشته باشد، اما به ۱۰ یا بیشتر لنفاوی تحت بغل، لنفاوی تراونده شیر در پستان در داخلی و یا سایر لنفاوی‌ها زیر استخوان بالای سینه گسترش یافته است. بر اساس آزمون‌های تصویربرداری به بخش‌های دیگری از بدن گسترش نیافته است.
مرحله IV. تومور می‌تواند هر اندازه‌ای داشته باشد، اما ویژگی تمیزگر این است که به سایر مناطق دور از بدن گسترش یافته است.
بازگشتی. سرطان سینه پس از درمان دوباره ظاهر شده است.
