برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی تنها در زمانی که بیمار در حال انجام درمان است، اتفاق می افتد و پس از پایان آن به سرعت ناپدید می شوند. اما برخی عوارض، ممکن است ماه ها یا حتی سال ها باقی بمانند یا هرگز به طور کامل از بین نروند.
مراقب علائم تغییرات طولانی مدت شیمی درمانی باشید و پزشک خود را از وضعیت خود مطلع کنید. پزشک می تواند راه هایی را برای مدیریت علائم پیشنهاد کند.
مغز
اگر پس از اتمام درمان کمی احساس گنگی می کنید، ممکن است دچار عارضه مغز شیمیایی یا Chemo Brain شده باشید. تغییر شرایط ذهنی و حافظه در بیمارانی که شیمی درمانی می کنند و بروز مشکلاتی مانند تمرکز کردن، به خاطر سپردن نام ها و تاریخ ها، فراموش کردن کارها یا مشکل در انجام بیش از یک کار در یک زمان مربوط به این عارضه هستند.
پزشکان از علت دقیق chemo brain مطمئن نیستند، اما به نظر می رسد دوزهای بالاتر شیمی درمانی احتمال این عارضه را بیشتر می کند.
قلب
برخی از داروهای شیمی درمانی می توانند به سلول های قلب آسیب برسانند. همچنین شیمی درمانی ممکن است احتمال ابتلا به مشکلات قلبی مانند مشکلات زیر را افزایش دهد:
- ضعیف شدن عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
- مشکلات ریتم قلب (آریتمی)
- حمله قلبی
پزشک معمولا قبل از تجویز دارویی که ممکن است بر قلب بیمار تأثیر گذار باشد، آزمایش‌هایی را برای بررسی عملکرد قلب انجام می دهد.
مو
اگر بعد از شیمی درمانی مقداری یا تمام موهای بیمار از دست برود، معمولاً بعد از یک یا دو ماه دوباره شروع به رشد می کنند. اما این امکان وجود دارد که موها در ابتدا مانند گذشته به نظر نرسند و بافت، شکل و رنگ آن متفاوت باشد.
با گذشت زمان و با از بین رفتن اثرات شیمی درمانی روی فولیکول های مو، موها اغلب به حالت قبل از درمان بر می گردند. در موارد نادر، مانند پس از سال‌ها شیمی‌درمانی قوی، فولیکول‌های مو ممکن است بسته شوند. این می تواند از رشد موهای جدید جلوگیری کند و بیمار برای همیشه دچار طاسی شود.
برای اطلاع از روش انجام شیمی درمانی، مقاله شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود؟ را مطاله کنید.
وزن
برخی از انواع شیمی درمانی می توانند باعث اضافه وزن بیمار شوند. ممکن است وزن حتی بعد از پایان دوره درمان اضافه وزن باقی بماند.
به عنوان مثال، برخی از داروهایی که سرطان سینه را درمان می‌کنند، می‌توانند باعث کاهش عضله و افزایش چربی شوند، که این مساله، کاهش وزن را بسیار دشوارتر می‌کند. انجام تمرینات قدرتی و مشورت با یک متخصص تغذیه می تواند به کاهش وزن کمک کند.
انرژی
احتمالاً در مورد خستگی ناشی از شیمی درمانی شنیده اید. برخی از افراد پس از پایان درمان همچنان احساس خستگی شدید می کنند. حتی زمانی که بیمار به اندازه کافی استراحت می کند، باز هم احساس خستگی می کند. در این موارد با پزشک در مورد چگونگی افزایش سطح انرژی به بیمار پیشنهاداتی می دهد.
باروری
شیمی درمانی می تواند بر توانایی بیمار برای بچه دار شدن، چه مرد یا زن، تأثیر بگذارد.
در مردان، دلیل مشکلات باروری به روشی برمی گردد که داروهای شیمی درمانی، سلول های سرطانی با رشد سریع را مورد هدف قرار می دهند. از آنجایی که سلول های اسپرم سالم به سرعت تقسیم می شوند، شیمی درمانی می تواند به آنها نیز آسیب برساند. اگر شیمی درمانی، سلول های بنیادی نابالغ بیضه های بیمار که به اسپرم جدید تبدیل می شوند را از بین ببرد، ممکن است بیمار نابارور شود، به این معنی که نمی تواند بچه دار شود.
در زنان، شیمی درمانی می تواند به تخمک و تخمدان آسیب برساند. ممکن است بعد از درمان سیکل های قاعدگی منظم متوقف شود. بسیاری از زنانی که شیمی درمانی دارند در سنین کمتر از حد معمول یائسه می شوند.
هم در مردان و هم در زنان، تأثیر شیمی درمانی بر باروری به عوامل مختلفی از جمله نوع داروهای مورد استفاده و دوز مصرفی بستگی دارد. هر چه دوز شیمی درمانی بالاتر باشد، احتمال تأثیرگذاری بر باروری نیز بیشتر است.
اگر اثرات طولانی مدت ناشی از شیمی درمانی دارید، با پزشک خود صحبت کنید تا توصیه هایی را در مورد نحوه مدیریت آنها دریافت کنید. همچنین با دوستان و خانواده خود تماس بگیرید و از انها بخواهید شما را حمایت کنند.
