اپیروسدال® به‌صورت تزریق داخل وریدی تجویز می‌شود. تزریق در وریدهای کوچک یا تکرار تزریق در یک ورید میتواند منجر به اسکلروز وریدی شود. نشت دارو به خارج از رگ در حین تزریق ممکن است باعث درد موضعی، ضایعات شدید بافتی از جمله تاول، سلولیت شدید و نکروز گردد. دارو باید به‌آرامی از طریق تیوبی که محلول انفوزیون در آن آزادانه در جریان است، تزریق شود. برای بیماران دریافت‌کننده دوز اولیه 100 تا 120 میلیگرم بر مترمربع، تزریق باید در مدت 15 تا 20 دقیقه انجام شود. در بیمارانی که به‌دلیل اختلال عملکرد اندام‌ها نیاز به دوز پایین‌تری دارند یا در صورت نیاز به تنظیم دوز در طول درمان، زمان تزریق میتواند کاهش یابد، ولی نباید کمتر از 3 دقیقه باشد. از تزریق در وریدهای روی مفاصل یا اندام‌هایی با اختلال در گردش وریدی یا لنفاوی خودداری شود. در صورت بروز احساس سوزش یا خارش در محل تزریق که میتواند نشان‌دهنده نشت دارو باشد، باید بلافاصله تزریق قطع و از رگ دیگری استفاده شود. توجه داشته باشید که نشت دارو ممکن است حتی بدون ایجاد درد نیز رخ دهد. بروز گرگرفتگی صورت و رگه‌های قرمز در امتداد رگ ممکن است به دلیل تزریق سریع دارو باشد و میتواند پیش‌درآمدی برای بروز فلبیت یا ترومبوفلبیت باشد. در بیماران دریافت‌کننده دوز 120 میلیگرم بر مترمربع به عنوان بخشی از درمان ترکیبی، تجویز آنتی‌بیوتیک پروفیلاکتیک توصیه می‌شود.
اپیروسدال® میتواند موجب سرکوب مغز استخوان شود که با لکوپنی، ترومبوسیتوپنی و آنمی بروز می‌یابد. این اثر معمولاً محدودکننده دوز دارو است. بیماران باید در طول درمان از نظر شمارش سلولهای خونی به‌صورت منظم پایش شوند.
مصرف اپیروسدال® با خطر بروز عوارض قلبی–عروقی همراه است که ممکن است به‌صورت زودرس (حاد) یا دیررس (تاخیری) ظاهر شود.
مواردی از بروز لوسمی حاد میلوژن ثانویه، با یا بدون فاز پره‌لوسمیک، در بیماران دریافت‌کننده آنتراسایکلین‌ها گزارش شده است. ریسک بروز آن در صورت تجویز همزمان با سایر داروهای آسیب‌زننده به DNA یا دوزهای بالا افزایش می‌یابد. این لوسمی‌ها ممکن است با دوره نهفته 1 تا 3 ساله ظاهر شوند.
اپی‌روبیسین در مطالعات حیوانی دارای آثار جهش‌زا، کلاستوژن و سرطان‌زا بوده است.
اپی‌روبیسین عمدتاً از طریق سیستم صفراوی دفع می‌شود. بررسی سطح سرمی بیلی‌روبین و AST پیش از درمان و در طول درمان الزامی است. در بیماران با اختلال کبدی، کاهش دوز توصیه می‌شود و استفاده از دارو در نارسایی شدید کبدی توصیه نمیشود.
کراتینین سرم باید پایش شود. در بیماران با سطح کراتینین بیش از 5 mg/dL، تنظیم دوز ضروری است. ایمنی دارو در بیماران دیالیزی مشخص نیست.
اپیروسدال® ممکن است در بیماران با تومورهای حساس، باعث بروز سندرم لیز تومور و افزایش سطح اسید اوریک و سایر اختلالات الکترولیتی شود. بررسی زودهنگام سطح اسید اوریک، پتاسیم، فسفر، کلسیم و کراتینین و استفاده از مداخلات پیشگیرانه مانند آلوپورینول و هیدراسیون مناسب توصیه می‌شود.
استفاده از واکسن‌های زنده یا زنده‌ضعیف‌شده در بیماران دریافت‌کننده اپی‌روبیسین توصیه نمیشود، زیرا خطر عفونت‌های شدید یا کشنده وجود دارد. واکسن‌های غیرفعال قابل استفاده‌اند، اگرچه پاسخ ایمنی ممکن است کاهش یابد.
اپیروسدال® ممکن است سبب تهوع و استفراغ شود. استفاده پیشگیرانه از داروهای ضدتهوع به‌ویژه در بیماران دریافت‌کننده سایر داروهای تهوع‌زا توصیه می‌شود.
همانند سایر داروهای سایتوتوکسیک، ترومبوفلبیت و ترومبوآمبولی از جمله آمبولی ریه (در مواردی کشنده) در بیماران دریافت‌کننده اپیروسدال® گزارش شده است.
اقدامات محافظتی:
ناسازگاری‌ها:
از تماس طولانی مدت دارو با هر محلول قلیایی خودداری کنید زیرا باعث هیدرولیز دارو می‌شود. اپیروسدال®را با هپارین یا فلورواوراسیل به دلیل ناسازگاری شیمیایی که ممکن است منجر به رسوب شود، مخلوط نکنید. اپیروسدال®را می‌توان همراه با سایر داروهای ضد تومور استفاده کرد؛ اما آن را با سایر داروها در یک سرنگ مخلوط نکنید.
آماده سازی محلول تزریق:
اپیروسدال®را به آرامی در مسیر انفوزیون محلول سدیم کلرید 0.9% یا دکستروز 5% تزریق کنید. بیمارانی که دوز اولیه توصیه شده 120-100 میلیگرم بر متر مربع را دریافت می‌کنند، اپیروسدال®باید طی 20-15 دقیقه تزریق شود. برای بیمارانی که به دلیل اختلال عملکرد اندام به دوزهای اولیه پایینتر اپیروسدال® نیاز دارند یا در طول درمان نیاز به تغییر دوز اپیروسدال® دارند، زمان تزریق اپیروسدال® را می‌توان به طور متناسب کاهش داد، اما کمتر از 3 دقیقه نباید باشد. این روش برای به حداقل رساندن خطر ترومبوز یا نشت دارو به اطراف رگ در نظر گرفته شده است که میتواند منجر به سلولیت شدید، تاول یا نکروز بافت شود. تزریق مستقیم به دلیل خطر نشت دارو به بافت اطراف رگ (حتی در صورت برگشت خون کافی هنگام آسپيراسیون سوزنی) که ممکن است رخ دهد، توصیه نمیشود. تزریق به رگ‌‌های کوچک یا تزریق مکرر در یک رگ میتواند منجر به اسکلروز وریدی شود. دارو باید پس از اولین نفوذ سوزن به درپوش پلاستیکی ویال حداکثر طی24 ساعت استفاده شود و پس از آن هرگونه محلول باقیمانده را دور بریزید.
نگهداری:
نگهداری محلول تزریقی در یخچال میتواند باعث تشکیل ژل شود. این محصول ژل شده پس از 2 تا حداکثر 4 ساعت ماندن دردمای اتاق ( 30-15 درجه سانتیگراد) به یک محلول با ویسکوزیته کم تا روان برمی‌گردد.
پیش از مصرف دارو، فرآورده تزریقی را از نظر وجود ذرات معلق و تغییر رنگ بررسی کنید. هنگام کار با اپیروسدال® باید از روش‌های مناسب برای نگهداری و دور ریز داروهای سایتوتوکسیک استفاده شود.
مانند تمامی داروهای دیگر، اپیروسدال® نیز میتواند موجب بروز عوارض ناخواسته‌ای شود. شدت عوارض جانبی اپیروسدال® بسته به نوع بیماری، دوز دارو و داروهای مصرفی همزمان، میتواند بیشتر یا کمتر شود. قابل ذکر است که این عوارض در همه افراد مصرف‌کننده بروز نخواهد کرد. عوارضی که در اینجا نام برده می‌شوند، همه عوارض احتمالی اپیروسدال® را شامل نمی‌شوند.
عوارض با شیوع بیشتر از 10 درصد:
عوارض با شیوع 1 تا 10 درصد:
عوارض جانبی با شیوع کمتر از ۱ درصد، براساس گزارشات پس از مصرف:
لوسمی لنفوییدی حاد، لوسمی میلوژن حاد، آنافیلاکسی، آریتمی، آمبولی شریانی، آسیت، بلاک دهلیزی بطنی، برادی‌کاردی، بلاک شاخه‌ای، کاردیومیوپاتی، لرز، دهیدراتاسیون، تنگی‌نفس، اختلالات نوارقلب، اریتم، ازوفاژیت، خونریزی و احساس سوزش و زخم و درد در دستگاه گوارش، هپاتومگالی، هایپرپیگمنتیشن (موکوس، ناخن، پوست)، ازدیاد حساسیت، افزایش اسیداوریک، سندرم میلودیسپلاستیک، میوکاردیت، تفلیت نوتروپنیک، فلبیت، حساسیت به نور، پنومونی، یائسگی زودرس، انقباضات زودرس بطنی، ادم ریوی، آمبولی ریوی، ریکال پرتودرمانی، سپسیس، شوک، تاکی‌کاردی سینوسی، استوماتیت، تغییرات غیراختصاصی موج ST-T ، تاکی آریتمی، ترومبوآمبولی، ترومبوفلبیت، مگاکولون سمی، افزایش ترنس آمیناز، تغییر رنگ ادرار (قرمز)، کهیر، تاکی‌کاردی بطنی.
مسمومیت و کنترل مسمومیت اپیروسدال®
هیچ آنتی‌دوت شناختهشدهای برای مصرف بیش از حد اپیروسدال® وجود ندارد. در صورت مصرف بیش از حد، باید تا زمان بهبود مسمومیت، از درمان‌های حمایتی (شامل آنتی‌بیوتیک‌درمانی، تزریق خون و پلاکت، فاکتورهای محرک کلونی و مراقبت‌های ویژه در صورت نیاز) استفاده شود. نارسایی احتقانی قلب را می‌توان ماه‌ها بعد از مصرف آنتراسایکلین‌ها مشاهده کرد. بیماران باید از نظر علائم نارسایی احتقانی قلب تحت نظر باشند و در صورت لزوم، درمان‌های حمایتی مناسب ارائه شود.
ترکیبات کاردیواکتیو:
اپی‌روپیسین با سایر داروهای سایتوتوکسیک نباید تجویز شود، مگر در صورت پایش دقیق عملکرد قلبی؛ حتی بیمارانی که بعد از اتمام مصرف سایر داروهای سایتوتوکسیک (مخصوصا داروهایی که نیمه عمر طولانی دارند مانند تراستوزومب) اپی‌روبیسین دریافت می‌کنند نیز در معرض کاردیوتوکسیسیتی هستند. مصرف همزمان اپی‌روبیسین با سایر داروهای کاردیواکتیو (داروهایی که سبب نارسایی قلبی می‌شوند مانند بلاک‌کننده‌های کانال‌های کلسیمی) نیازمند پایش دقیق عملکرد قلبی است.
سایمتیدین:
تجویز همزمان سایمتیدین و اپی‌روبیسین تماس سیستماتیک اپی‌روبیسین را افزایش می‌دهد و کلیرانس پلاسما را کاهش می‌دهد.
سایر داروهای سایتوتوکسیک:
مصرف اپی‌روبیسین با سایر داروهای سایتوتوکسیک میتواند سبب افزایش سمیت (مخصوصا عوارض هماتولوژی و گوارشی) شود.
پکلی‌تاکسل:تجویز پکلی‌تاکسل بلافاصله قبل یا بعد اپی‌روبیسین میتواند تماس سیستماتیک اپی‌روبیسین را افزایش دهد؛ همچنین زمانی که پکلی‌تاکسل بلافاصله بعد از اپی‌روبیسین تجویز شود، تماس سیستماتیک متابولیت‌های غیرفعال اپی‌روبیسین (اپی‌روبیسینول و 7-دئوکسی-آگلیکان) را نیز افزایش می‌دهد.
اپی‌روبیسین در تجویز قبل یا بعد پکلی‌تاکسل، تاثیری روی تماس سیستماتیک پکلی‌تاکسل ندارد.
دوسه‌تاکسل:تجویز دوسه‌تاکسل بلافاصله قبل یا بعد اپی‌روبیسین، تاثیری روی تماس سیستماتیک اپی‌روبیسین ندارد؛ همچنین زمانی که دوسه‌تاکسل بلافاصله بعد از اپی‌روبیسین تجویز شود، تماس سیستماتیک اپی‌روبیسینول و 7-دئوکسی-آگلیکان را نسبت به زمانی که اپی‌روبیسین تنها تجویز شود، افزایش می‌دهد. اپی‌روبیسین در تجویز قبل یا بعد دوسه‌تاکسل، تاثیری روی تماس سیستماتیک دوسه‌تاکسل ندارد.
رادیوتراپی:
اطلاعات کمی از تجویز همزمان اپی‌روبیسین و رادیوتراپی وجود دارد.
این احتمال وجود دارد که استفاده از اپی‌روبیسین همراه با پرتودرمانی میتواند بافت ها را نسبت به اثرات سایتوتوکسیک پرتو حساس کند. تجویز اپی‌روبیسین بعد از پرتودرمانی میتواند باعث ایجاد واکنش یادآوری التهابی در محل تابش شود.
درمان‌های همزمان، عملکرد کبدی:
اپی‌روبیسین به طور عمده توسط کبد متابولیزه می‌شود و داروهایی که سبب تغییر عملکرد کبدی می‌شوند، روی متابولیسم، فارماکوکینتیک، اثربخشی و سمیت اپی‌روبیسین اثر می‌گذارند.
تستهای آزمایشگاهی:
تداخل شناخته شده‌ای بین اپی‌روبیسین و تستهای آزمایشگاهی وجود ندارد.
بارداری:
اپی‌روبیسین در بارداری در طبقه بندی D قرار می‌گیرد و باعث آسیب به جنین می‌شود.
در صورت استفاده از اپی‌روبیسین در بارداری، مادر باید از خطرات بالقوه وارده به جنین اطلاع داشته باشد و زنان در سن باروری در طول درمان با دارو از روش‌های مناسب پیشگیری باید استفاده کنند.
شیردهی:
ترشح اپی‌روبیسین در شیر انسان مشخص نمی‌باشد و از آنجایی که بسیاری از داروها از جمله آنتراسایکلین‌های دیگر در شیر مادر ترشح می‌شوند و به علت عوارض جانبی مهمی که مصرف این داروها میتواند در نوزادان شیرخوار داشته باشد؛ پزشک با توجه به اهمیت استفاده دارو برای مادر باید تصمیم مبنی بر قطع شیردهی یا دارو بگیرد.