شیمی درمانی چیست؟
شیمی درمانی، از روش های درمان سرطان است که در آن از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.
در شیمی درمانی، همه سلول هایی که مانند سلول های سرطانی به سرعت رشد و تقسیم می شوند، مورد هدف قرار می گیرند. برخلاف پرتو درمانی یا جراحی که ناحیه خاصی مورد هدف درمانی قرار می گیرد، شیمی درمانی می تواند سلول های سراسر بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین میتواند بر برخی سلولهای سالم که رشد سریع دارند، مانند سلولهای پوست، مو، روده و مغز استخوان تأثیر بگذارد. این همان چیزی است که باعث برخی از عوارض جانبی درمان می شود.
شیمی درمانی به چه منظوری استفاده می شود؟
این بستگی به نوع سرطان و مدت زمان بیماری دارد.
درمان
در برخی موارد، شیمی درمانی می تواند سلول های سرطانی را به حدی از بین ببرد که دیگر در بدن بیمار قابل تشخیص نباشد. پس از آن، بهترین نتیجه این است که سلول های سرطانی دیگر هرگز رشد مجدد نکنند، اما همیشه این اتفاق نمی افتد.
کنترل
در برخی موارد، ممکن است شیمی درمانی فقط بتواند از گسترش سرطان به سایر قسمت های بدن جلوگیری کند یا روند رشد تومورهای سرطانی را آهسته تر کند.
کاهش علائم
در برخی موارد، شیمی درمانی نمی تواند گسترش سرطان را درمان یا کنترل کند و صرفا به منظور کوچک کردن تومورهایی که باعث درد یا فشار می شوند، استفاده می شود. این تومورها اغلب پس از شیمی درمانی به رشد خود ادامه می دهند.
شیمی درمانی چگونه استفاده می شود؟
گاهی اوقات، در درمان سرطان به تنهایی از شیمی درمانی استفاده می شود، اما در بسیاری موارد، این روش در ترکیب با موارد زیر به کار می رود:
جراحی
در روش جراحی، پزشک تومورها یا بافت های سرطانی یا اندام های آلوده به سلول های سرطانی را برمی دارد.
پرتودرمانی
در این روش، پزشک از ذرات رادیواکتیو نامرئی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. ممکن است این کار توسط یک دستگاه مخصوص که قسمتهایی از بدن را از بیرون مورد هدف قرار می دهد، یا با قرار دادن مواد رادیواکتیو بر روی بدن، نزدیک و یا حتی داخل بدن بیمار انجام داده شود.
درمان بیولوژیکی
عوامل زنده به شکل باکتری، واکسن یا آنتی بادی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شوند.
شیمی درمانی همچنین ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:
- کوچک کردن تومور قبل از پرتودرمانی یا جراحی، که به آن شیمی درمانی نئو ادجوانت می گویند.
- از بین بردن هر گونه سلول سرطانی باقی مانده پس از جراحی یا پرتودرمانی، که شیمی درمانی کمکی نامیده می شود.
- هم افزایی با سایر روش های درمانی بیولوژیکی یا پرتودرمانی
- از بین بردن سلول های سرطانی را که پس از درمان برمی گردند یا به سایر قسمت های بدن گسترش می یابند.
شیمی درمانی چقدر طول می کشد؟
دوره درمان به موارد زیر این بستگی دارد:
- نوع سرطان
- طول مدت بیماری
- هدف درمان: درمان، کنترل رشد، یا کاهش درد
- نوع شیمی درمانی
- نحوه پاسخ بدن بیمار به درمان
شیمی درمانی ممکن است به صورت یک چرخه انجام شود، که به معنای یک دوره درمان و سپس یک دوره استراحت است. به عنوان مثال، یک سیکل 4 هفته ای ممکن است شامل 1 هفته درمان و سپس 3 هفته استراحت باشد. این کار به بدن بیمار اجازه می دهد تا سلول های سالم جدید بسازد. هنگامی که برای یک درمان برنامه ریزی می شود، بهتر است جلسات درمانی نادیده گرفته نشود، اما در صورت جدی بودن عوارض جانبی، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که جلسات درمانی به تعویق بیافتد. در این صورت، تیم پزشکی یک چرخه جدید را برای کمک به بازگشت به مسیر دمان، برنامه ریزی خواهند کرد.
شیمی درمانی چگونه انجام می شود؟
تزریق
داروها مستقیماً به عضلات باسن، ران، بازو، یا در قسمت چربی بازو، پا یا شکم و یا زیر پوست تزریق میشوند.
داخل شریانی (IA)
داروها مستقیماً از طریق یک سوزن یا لوله نرم و نازک وارد سرخرگی می شوند که سلول های سرطانی از آن تغذیه می کنند.
داخل صفاقی (IP)
داروها به حفره صفاقی که شامل اندام هایی مانند کبد، روده، معده و تخمدان بیمار است، وارد می شود. این کار در حین جراحی یا از طریق لوله ای با پورت مخصوص که توسط پزشک وارد می شود، انجام می شود.
شیمی درمانی داخل نخاعی (IT)
دارو به مایع مغزی نخاعی (CSF) تزریق می شود که در ناحیه اطراف نخاع و مغز وجود دارد.
داخل وریدی (IV)
داروی شیمی درمانی مستقیماً وارد ورید می شود.
موضعی
داروها به صورت محصولات موضعی مانند کرم ها روی پوست استفاده می شود.
خوراکی
اشکال دارویی قرص یا مایعات که به صورت خوراکی استفاده می شود.
شیمی درمانی از راه وریدی (IV) چگونه انجام می شود؟
- سوزن: دارو از طریق یک سوزن نازک به ورید دست یا پایین بازو تزریق می شوند. اگر بیمار در طول درمان احساس درد یا سوزش کرد، فوراً باید به پزشک خود اطلاع دهد.
- کاتتر: این یک لوله نرم و نازک است. پزشک یک انتهای آن را در یک ورید بزرگ، اغلب در ناحیه قفسه سینه قرار می دهد و انتهای دیگر خارج از بدن بیمار باقی می ماند و برای انجام شیمی درمانی یا تزریق سایر داروها یا خون گیری استفاده می شود. معمولاً تا زمانی که چرخه های درمانی بیمار به پایان برسد، در جای خود باقی می ماند. بیمار باید مراقب علائم عفونت در اطراف کاتتر خود باشد.
- پورت: یک دیسک کوچک است که جراح آن را زیر پوست بیمار قرار می دهد. این به یک لوله (کاتتر) متصل است که به یک ورید بزرگ، معمولا در قفسه سینه بیمار متصل می شود. ممکن است پرستار یک سوزن را برای تزریق داروهای شیمی درمانی یا خون گیری به پورت وارد کند. برای درمان هایی که بیش از یک روز طول می کشد می توان سوزن را در جای خود نگه داشت. در صورت مشاهده علائم عفونت در اطراف پورت فورا به پزشک اطلاع داده شود.
- پمپ: اغلب به کاتترها یا پورت ها متصل می شود و مقدار داروهای شیمی درمانی و سرعت ورود آنها به بدن را کنترل می کند. ممکن است بیمار این پمپ را با خود حمل کند یا جراح آن را زیر پوست او قرار دهد.
در طول شیمی درمانی بیمار چه احساسی خواهد داشت؟
پاسخ این سوال به سلامت کلی بیمار، نوع سرطان، مدت زمان بیماری، ژنتیک بیمار، میزان و نوع داروهای شیمی درمانی بستگی دارد.
احساس بیماری یا خستگی بسیار، پس از شیمی درمانی معمول است. بنابراین بیمار باید برای استراحت در روز شیمی درمانی و روز بعد از درمان برنامه ریزی کند. در این مدت، بیمار در صورت لزوم، بهتر است برای انجام کارهای روزمره از دیگران کمک بگیرد. پزشک نیز می تواند در مدیریت برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی کمک کند.
کم آبی چگونه تشخیص داده میشود؟
این بستگی به نوع کاری که بیمار انجام می دهد و احساس خودش در طول دوره درمان دارد. در روزهایی که بیمار احساس خوبی ندارد، می تواند ساعات کمتری کار کند یا با موافقت کارفرما از خانه کار کند. در رابطه با کم آبی این نوشته را بخوانید.